Bij letstel- of materiële schade wordt snel met de vinger naar de werkgever gewezen. Was het niet zíjn verantwoordelijkheid? Kan hij aansprakelijk worden gesteld? Ook curatoren, verzekeraars, pensioenfondsen, de belastingdienst en particulieren leggen steeds vaker een claim neer bij bestuurders van BV's, stichtingen, verenigingen, clubs en fondsen. Molenaar & Zwarthoed adviseur Johan Schilder kijkt regelmatig mee over de schouder van ondernemers en bestuurders. Onvermijdelijk komt daarbij het aansprakelijkheidsvraagstuk om de hoek kijken. Hoe kunnen ondernemers en bestuurders zich wapenen tegen de steeds meer hun kant opschuivende verantwoordelijkheid? Hoe kunnen bedrijfs- en privébezittingen het best worden beschermd?
Adviseur Johan Schilder verzorgt het relatiebeheer van middelgrote tot grote ondernemingen uit de regio. Het analyseren van bedrijfsrisico's, het inschatten van financiële consequenties en het bieden van bescherming vormen zijn dagelijks werk. "De kern van ondernemen is risico nemen," begint Johan Schilder. "Ook de kleinste ondernemer - een zzp-er - loopt al ettelijke risico's. Lichamelijke risico's, betalingsrisico's, vervoersrisico's, inkooprisico's, ga zo maar door. Hoe groter de onderneming wordt, hoe groter en vaak ook hoe complexer het risicoprofiel wordt. Oké, het is ondoenlijk om elk mogelijk risico te verzekeren. Dat zou onbetaalbaar worden. Waar het om gaat is de continuïteit van de onderneming te waarborgen. Daarvoor moet je in elk geval de risico's afdekken die je de das om kunnen doen. Stel, een werknemer van jouw bouwbedrijf heeft per ongeluk een kraan op de bouwplaats open laten staan. De volgende dag staat alles onder water en dat heeft enorme schade aangericht. Heb je geen AVB (aansprakelijkheidsverzekering), dan kun je erop rekenen dat je zelf opdraait voor de megaclaim die dan boven je hoofd hangt."
Met een AVB wordt de schade verzekerd als gevolg van bedrijfshandelingen en bedrijfsactiviteiten die jij of je medewerkers aanbrengen aan derden. Dat is een geruststellende gedachte, maar dan heb je ook nog de werkgeversaansprakelijkheid. Ofwel: in hoeverre ben je als werkgever aansprakelijk wanneer eigen personeel lichamelijk letsel oploopt? Johan Schilder antwoordt: "Dat is doorgaans op de AVB meegedekt, maar dan moet de polis wel de hoedanigheid van de onderneming juist vermelden, samen met de voorkomende activiteiten en het aantal medewerkers, waaronder de zzp-ers. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar soms past de polis niet meer bij een bedrijf. Een timmerbedrijf kan zijn activiteiten hebben uitgebreid. Op enig moment wordt bijvoorbeeld ook metselwerk aangenomen waarvoor krachten worden ingehuurd. Een metselaar valt van de steiger en raakt verlamd. De letselschade die daaruit voortkomt is niet gedekt op een polis die alleen vermeldt dat het een timmerbedrijf betreft. Of ingeleende zzp-ers worden niet opgegeven bij het sluiten of aanpassen van de polis. Ook dat kan tot een ongedekte claim leiden.* Eén zo'n schade kan het einde van je bedrijf betekenen."
"Een ander addertje onder het gras gaat over het vervoer van medewerkers," gaat Johan verder. "Er rijden bijvoorbeeld vier bouwvakkers samen in een busje naar Zwolle. De chauffeur valt in slaap en veroorzaakt een ongeluk. Dan is de werkgever wél verzekerd voor de letselschade van de inzittenden, maar níet voor de chauffeur. Uiteindelijk zal de letselschade van de chauffeur op het bordje van de werkgever worden gelegd, die hiervoor geen dekking op zijn gewone AVB heeft. Met een aanvullend verzekeringsproduct, de zogenaamde WEGAM, is dit risico overigens eenvoudig op te lossen."
Zzp-ers onderling vormen ook een verhaal apart. We vragen Johan Schilder hoe dat precies zit. "Wanneer de ene zzp-er factureert aan de andere, dan is één van beide feitelijk opdrachtgever van de ander," legt Johan uit. "In verzekeringstermen is in zo'n geval sprake van pseudo-werkgeverschap. Een uitspraak van de Hoge Raad van 23 maart 2012 stelt dat een zzp-er, die in dienst werkt van een opdrachtgever, deze bij letsel aansprakelijk kan stellen*. Heel veel zzp-ers staan dus onbedoeld bloot aan het risico aansprakelijk gesteld te kunnen worden bij letsel van hun maatje, terwijl ze negen van de tien keer geen dekking voor werkgeversaansprakelijkheid hebben afgesloten. De meeste zzp-ers zijn zich daar niet bewust van."
Een andere ontwikkeling betreft de bestuurdersaansprakelijkheid. Johan Schilder ziet het aantal claims voor bestuurdersaansprakelijkheid elk jaar toenemen. "Ik merk nog altijd dat ondernemers denken dat ze privé veilig zijn, wanneer ze een BV beginnen of hun eenmanszaak of VOF overzetten naar een BV. Maar ik kan zo tien situaties schetsen die kunnen leiden tot persoonlijke aansprakelijkheid van bestuurders en commissarissen. Voorbeeldje? Het bestuur van een holding ziet een van de BV's zwaar verlies lijden. De bestuursleden besluiten vermogen aan de kwakkel-BV te onttrekken en door te sluizen naar de holding. De BV gaat failliet en de crediteuren blijven met lege handen achter. De curator verschijnt dan ten tonele, spoort de geldstroom op en stelt de bestuurders van de holding persoonlijk aansprakelijk namens de benadeelden. Dit is in de huidige crisis aan de orde van de dag, hè," knikt Johan veelbetekenend. "Of denk aan bedrijven die maar doorgaan met het bestellen van goederen terwijl er zware liquiditeitsproblemen zijn. Waar het om gaat is dat bestuurders 'behoorlijk bestuur' moeten voeren. Maar wat is dat? Dat is subjectief, arbitrair. Wanneer curatoren, pensioenfondsen, verzekeraars, de belastingdienst of particulieren benadeeld worden, grijpen ze tegenwoordig hun kans om bestuurders persoonlijk aansprakelijk te stellen bij een faillissement. De procedure die volgt brengt weer hoge kosten mee en dat kan een directeur, die al in de financiële moeilijkheden zit, nou net niet gebruiken. Met een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering word je juridisch bijgestaan en worden alle kosten daarvoor gedekt."
Geldt dit alleen voor BV's en werkmaatschappijen? "Nee," vult Johan Schilder aan. "Ook de bestuurder van een voetbalclub - om maar wat te noemen - kan aansprakelijk worden gesteld. Stel je voor : Er is jaren geleden een veld opgeknapt. De ijzeren palen van het oude doel zijn afgezaagd en het veld is opgehoogd. Na enkele jaren is de grond wat ingezakt en de oude stomp van de doelpaal steekt nét een halve centimeter boven het gras uit. Een fanatieke verdediger maakt een sliding en schaaft met de volle lengte van zijn been over de rafelige uiteinden van de oude paal... Voel je hem? Elke bestuurder van een club, vereniging, stichting of fonds kan aansprakelijk worden gesteld. Daar denk je als vrijwillige voorzitter misschien niet bij na, maar het is wel zo. Voor elke bestuurder en werkgever is het daarom van belang zich bewust te zijn van de aansprakelijkheidrisico's. Ben je niet of onvoldoende verzekerd, dan kan een aansprakelijkheidsclaim in één klap al je privébezittingen wegvagen."
